HALİDE EDİB ADIVAR – MOR SALKIMLI EV

MERHABALAR, KİTAPLARIM OLMADAN ASLA BLOGU SEVGİLİ TAKİPÇİLERİ;

Yazıma HALİDE EDİB ADIVAR'ı anlatan bir alıntı ile başlamak istiyorum. Alıntı Wikipedia'dan... 

Halide Edib Adıvar (Osmanlıca: خالده اديب اديوار; d. 1884 - ö. 9 Ocak 1964), Türk yazar, siyasetçi, akademisyen, öğretmen. Halide Onbaşı olarak da bilinir.

Halide Edib, 1919 yılında İstanbul halkını ülkenin işgaline karşı harekete geçirmek için yaptığı konuşmaları ile zihinlerde yer etmiş usta bir hatiptir. Kurtuluş Savaşı’nda cephede Mustafa Kemal’in yanında görev yapmış bir sivil olmasına rağmen rütbe alarak savaş kahramanı sayılmıştır. Savaş yıllarında Anadolu Ajansı’nın kurulmasında rol alarak gazetecilik de yapmıştır.

II. Meşrutiyet’in ilanı ile birlikte yazarlığa başlayan Halide Edib; yazdığı yirmi bir roman, dört hikâye kitabı, iki tiyatro eseri ve çeşitli incelemeleriyle Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemleri Türk edebiyatının en çok eser veren yazarlarındandır. Sinekli Bakkal adlı romanı, en bilinen eseridir. Eserlerinde kadının eğitilmesine ve toplum içindeki konumuna özellikle yer vermiş, yazıları ile kadın hakları savunuculuğu yapmıştır. Birçok kitabı sinemaya ve televizyon dizilerine uyarlanmıştır.

1926 yılından itibaren yurtdışında yaşadığı 14 sene boyunca verdiği konferanslar ve İngilizce olarak kaleme aldığı eserler sayesinde zamanının dış ülkelerde en çok tanınan Türk yazarı olmuştur.

İstanbul Üniversitesi’nde edebiyat profesörü olan Halide Edib, İngiliz Filoloji Kürsüsü Başkanlığı yapmış bir akademisyen; 1950’de girdiği TBMM’de ise milletvekilliği yapmış bir siyasetçidir. I. TBMM hükümetinde sağlık bakanı olan Adnan Adıvar’ın eşidir.

ARKA KAPAK

Evin kendisi, çocuğun hafızasında Mor Salkımlı Ev yaftasını taşır. Bu ev, yarım asırdan ziyade, bazan da her gece, bu küçük kızın rüyalarına girmiştir. Arka taraftaki bahçeye nazır pencereler, çifte merdivenlerin sahanlıklarındaki ince uzun pencereleri, baştan başa mor salkımlıdır ve akşam güneşinde mor çiçekler arasında camlar birer ateş levhası gibi parlar.

Halide Edib Adıvar, anılarını iki cilt haline kaleme almış, bu iki cildi de hayatının ayrı dönemlerinde yazmıştı. Mor Salkımlı Ev, yazarın çocukluk günlerinden 1918 yılına kadar olan dönemi anlatır. ‘İstiklâl Savaşı Hatıraları’ alt başlığını verdiği Türk’ün Ateşle İmtihanı ise bu tarihten 1923 yılına kadar olan olayları.Mor Salkımlı Ev’de, ülkesinin tarihine hem bir aydın, hem de bir eylemci olarak büyük katkılarda bulunmuş bir yazarın yetiştiği yılları okuyacaksınız.

“İçimde, mor salkımlı bir ev var, Beşiktaş taraflarında idi. Çocukluğum, o evde geçti, gittim, aradım, bulamadım, yanmış... Onu yazacağım.”  

       

Mor Salkımlı Ev'de, ülkesinin tarihine hem bir aydın, hem de bir eylemci olarak büyük katkılarda bulunmuş bir yazarın yetiştiği yılları okuyacaksınız. 

KİTAPTAN NOTLAR

Mor Salkımlı Ev Halide Edib Adıvar’ın kendi hayatını çocukluğundan itibaren 1918 yılına kadar anlattığı anı kitabıdır.

Yazar eserin başlarında bizi annesini küçük yaşlarda kaybetmiş küçük bir kız çocuğu karşılamakta. Bu küçük kız çocuğu kendisinin bakımını üstlenen haminnesinin Mevlevi bakışı ile babası saray görevlisi Mehmet Edip’in batılı bakışı arasında serpilmektedir. Kitabın bu kısımları üçüncü tekil şahsın ağzından yazılırken, kitabın ilerleyen bölümlerinde anlatım birinci tekil şahsın ağzından anlatılmıştır. 

Bu anlamda teknik olarak farklı bir anlatım tekniği olmuştur. Yazarın ilk dönem çocukluk anıları daha silik olduğu için mi bu şekilde bir teknik tercih edilmiştir bilemiyorum ancak ben birinci tekil şahıs kullanarak anlatılan kısımları yazarı anlamak bakımından daha çok beğendiğimi söyleyebilirim.

Yazar kendi çocukluğuna anılarına yer verirken, bir taraftan da dönemin siyasi, tarihi olaylarına da yer vererek hayatına yön veren olayları da anlatmıştır. Özellikle babasının saraydaki görevinden dolayı küçük yaşlardan itibaren siyasetin içinde olmuş, yaşadığı yıllar bakımından Osmanlı’nın son yılları ile Genç Cumhuriyetin ilk yılları Halide Edip’in hayatını şekillendirmiştir.

Kitabı dili pek ağır olmamakla birlikte yayın evinin metnin içerisinde yer alan kelimeleri Türkçeleştirmek yerine, dipnotlar ile anlamlarını vermesi doğru bir yaklaşım olmuş. Hem metne sadık kalınmış hem de kelimeleri anlamları için ayrıca araştırmaya gerek kalmamış. 

  

ALINTILAR

“Nevres Bacı'nın odasının karanlığı o kadar katı bir cisim halindeydi ki, Mark Twain'in dediği gibi, insan âdeta ısırabilirdi. Fakat dişlerini kırmadan çiğneyemezdi.”( Sayfa 28)

 “Hazreti Ali sadece savaş meydanı kahramanının karşısına çıkamadığı ilkel ve kollektif kafalardaki korku sembolünü yok eden bir manevî güç belirtiyordu. Ulusların kafasındaki ve halkın ruhundaki yerleri sürekli olan kahramanların arasında garip bir benzeyiş vardır.”( Sayfa 44)

“... hiçbir hayvan işkencenin ve vahşetin verdiği zevke dayanarak, başka hayvanları parçalamamıştır. Hayvanlar bekaları için her türlü canavarlığı yapabilirler, fakat hiçbir zaman bu, sadece bir eğlence değildir.”( Sayfa 50)

 “Bir kadın, her zaman kocasının dışarıdaki münasebetlerine tahammül edebilecek bir vaziyette olsa dahi kendi evini başkası ile paylaşması mümkün değildir. Çin yazılarında bunu ifade edebilen iki sembol vardır. Açıkta iki kadın sulh sembolüdür, dam altında iki kadın harp sembolüdür.”( Sayfa 106)

“Küçük yaştakinlerin serbest ve tabii inkişafları (gelişmeleri) ancak etraflarının lüzumundan fazla tesiri altında kalmamaları ile mümkündür.”( Sayfa 148)

 “İnsan tabii vatanını bir bütün olarak sever. Fakat ne olursa olsun, herkesin bir çocukluk hissi ile bağlı olduğu bir köşe vardır.” (Sayfa 202)

 “Burada hep Kant'ın bir sözünü hatırlarım: “Dünya sahnesine insanların girişini, şiddetle bir nefret duymadan seyretmek mümkün değildir. Çünkü insanların birbirlerine yaptıkları kötülük tabiatın yaptığından çok daha fazladır.”( Sayfa 226)

“İnsanların birbirine yaptıkları kötülük tabiatın yaptığından çok daha fazladır.”( Sayfa 256)

“-Sen niye şarkı söylemiyorsun Jale?

-Benim artık annem yok ki...” ( Sayfa 291)

YENİ PAYLAŞIMLARLA GÖRÜŞMEK ÜZERE....

SEVGİLER...